LINUX SORU-CEVAP =  BURHAN FENERCİ..NET

İşletim sistemleri hakkında bilgi sahibi olmak isteyen bir bilgisayar bilimleri öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından yazılmaya başlanan Linux bir ftp sitesine koyulduktan sonra yeni bir işletim sistemi yazmanın çekiciliğine kapılan dünyanın dört bir tarafındaki meraklılar tarafından eşgüdümlü olarak geliştirilmeye devam edildi.

Bu döküman LINUX hakkında çok sorulan bazı bilgileri içermektedir. 
Konular aşağıdaki baslıklar altında düzenlenmiştir.

LINUX hangi bilgisayarlarla çalışır ?

LINUX gelişimi temel olarak Intel (ve uyumlu) işlemcilerle çalışan bilgisayarlar üzerinde başladı. Ancak kısa zamanda birçok değişik mimari içinde uyarlamaları çıkarıldı. Bu yazı hazırlandığı sırada Intel (PC ve uyumlu bilgisayarlar), Alpha (DEC'in 64bitlik bilgisayarları) ve Sparc (Sun işistasyonları) mimarileri üzerinde aynı düzeyde çalışan dağıtımlar bulunmaktadır. Hala üzerinde çalışılan mimariler arasında:

yer almaktadır.

Halen PC tabanlı bilgisayarlar üzerinde: tüm üreticilerin tüm 386sx ve üstü işlemcileri (386sx 386dx 486sx 486dx, K5, 586, Pentium, 686, PentiumPRO), IDE Harddiskler ve CD-ROM'lar, coğu SCSI kartı, PCI VESA ve ISA mimarilerinde eklenen çoğu görüntü kartı, network kartı, ses kartı, fax ve modem kartları desteklenmektedir. Desteklenen donanım için:

dökümanından ayrıntılı bilgi alabilirsiniz. Bazı donanım üreticileri kendi ürünleri için programlama bilgisini ancak para karşılığı satmaktadırlar. Bu donanımlar için destek geliştirilmesi mümkün olmamaktadır. Çeşitli nedenlerle LINUX altında çalışmadığı bilinen donanımlar için (yeni yeni):

adresinde bir liste bulunmaktadır.

LINUX yüklemek için nelere ihtiyacım var ?

PC uyumlu bilgisayarlar üzerinde LINUX çalışabilmek için en az 20 Mbyte disk alanına 386sx bir işlemciye ve 3 Mbyte hafızaya ihtiyaç bulunmaktadır. Kullanılacak uygulamaya bağlı olarak daha fazla disk ve hafıza performansını artırmaktadır. Örnek olarak 8 Mbyte RAM'a sahip bir 486 üzerinde LINUX son derece güzel performans verir.

LINUX performanslı çalışabilmek için kendi dosya sistemine ihtiyaç duyar. Bu yüzden Sabit disk üzerinde ayrı bir bölüm (partition) üzerinde yer alması tavsiye edilir. LINUX için uygulamaya bağlı olarak 20 ila 300 Mbyte'lık bir sistem alanı gerekmektedir. LINUX yüklemeden önce disk üzerinde bu yerin hazırlanmalıdır. Bazı yardımcı yazılımlar (FIPS) sayesinde sabit diskinizi yeniden formatlamadan (içindeki mevcut bilgileri kaybetmeden) bölümleme yapmak mümkün olabilmektedir. Bu sayede çalışan sisteminizde yeterli boşluk varsa LINUX için gereken bir bölüm yaratabilirsiniz. Tabii ki LINUX'u tek başına bir başka disk'e (veya mevcut diskinize) de kurabilirsiniz.

Nereden LINUX bulabilirim ?

LINUX, işletim sistemini oluşturan çekirdek (kernel), ona destek veren yazılımlar ve çeşitli temel uygulama yazılımlarıyla beraber dağıtım (distribution) adıyla anılan bir paket halinde bulunmaktadır. Çeşitli firma ve kurumlarca oluşturulmuş değişik LINUX dağıtımları bulunmaktadır. Bu dağıtımların yaygın olarak kullanılanların başlıcaları:

olarak sıralanabilir. Dağıtımlar konusunda ayrıntılı bilgiyi

adresinde elde edebilirsiniz. Bu dağıtımlar Internet üzerinden FTP ile serbestçe dağıtılmaktadırlar. Tipik bir dağıtım 200-600 Mbyte kadar yer kaplayabilmektedir. Akademik bir bağlantısı bulunmayanlar için Internet üzerinden bir LINUX dağıtımı kopyalamak çok verimli olmamaktadır. Dağıtımları hazırlayan firmalar düşük bir paketleme ücreti karşılığında (5-60$ civarı) bu dağıtımları CDROM üzerinde satmaktadırlar.

LINUX ile başka işletim sistemlerini birarada kullanabilir miyim ?

LINUX, DOS, NT, Win95, OS/2 gibi işletim sistemleriyle bir arada çalışabilir. Bu durumda bilgisayar açıldığında bir menü yardımıyla işletim sistemini seçmeniz ve o işletim sistemine geçmeniz mümkündür.

Ek olarak LINUX altından DOS, HPFS, VFAT gibi değişik işletim sistemlerine ait disk alanlarına erişebilir ve buradaki dosyaları kullanabilirsiniz (tabii ki örnek olarak bir DOS programı LINUX altında doğrudan çalışmayacaktır)

LINUX'ta fazla zorlanmadan rahatlıkla DOS disketlerini yazıp okuyabilirsiniz. LINUX altında yer alan Emulatörler ile Windows ve DOS altında yer alan yazılımların çalıştırılması mümkün olabilmektedir. (Ancak kabul etmek gerekir ki, ağırlıklı olarak DOS altında yer alan yazılımların kullanılması gerekiyorsa gerçek DOS altında çalışmak daha verimli olacaktır.)

DOS altından LINUX kısmında yer alan dosyalara erişmek için bazı yazılımlar bulunmaktadır. Ek olarak DOS altından bir yazılım (LOADLIN) yardımıyle LINUX'a geçmek mümkün olmaktadır.

LINUX'u hangi amaçlarla kullanabilirim ?

Kişisel Bilgisayarınızda LINUX:

LINUX özellikle evinde UNIX tabanlı bir işletim sistemi ile çalışmak isteyen, işi veya eğitimi nedeniyle UNIX ortamlarda yazılım kullanmak veya geliştirmek isteyen kişiler, bilgisayar yazılımları ve işletim sistemi üzerinde çalışan bilgisayar öğrencileri için vazgeçilmez bir işletim sistemidir.

Sanıldığının aksine LINUX altında hem shareware hem de paralı olarak yeteri kadar uygulama yazılımı bulunmaktadır. Bu bakımdan metin hazırlama, hesap tabloları, internet bağlantısı, çizim görüntüleme ve multimedia aracı dahil olmak üzere birçok uygulama için rahatlıkla LINUX kullanılabilir. Günümüzde yer alan harddisk boyutları düşünülecek olursa LINUX disk üzerinde o kadar önemli bir yer kaplamamaktadır (100-300 Mbyte ). Başka işletim sistemleri ile de bir arada barınabilir olması LINUX'u kişisel her türlü kullanım için LINUX'u iyi bir alternatif kılmaktadır.

Programcılık ile uğraşan kimseler için de bir sürü imkan sağlayan Linux üzerindeC, C++, Fortran, Java, Pascal, Ada, Perl, Tcl/Tk, ve diğer derleyecileri; bunların dışında editörler, hata ayıklıyıcılari bulabilirsiniz.

Linux ile oyun oynamak isteyenler de eve elleri boş gitmiyorlar. Doom, Quake, Tetris ve birsürü diğer oyunle ile hoşca vakit geçirebilirsiniz.

Temel Ağ Elemanı Olarak LINUX:

UNIX, tüm İnternet'in servislerinin (neredeyse) doğal işletim sistemidir. Linux bu nedenle temel ağ elemanı olarak gerçekten avantajlıdır. Bu konuda ihtiyaç duyabileceğiniz her türlü yazılımı bulmak mümkündür (İnternet araçlarının önemli bir bölümü işletim sistemiyle birlikte gelmektedir). Linux'u ağ elemanı olarak kullanmak istediiğinizde yapabileceklerinizden bazıları:

  • Yönlendirici
    • TCP/IP
    • IPX
    • AppleTalk
  • Bridge
  • Firewall
  • Communication/Terminal Sunucusu
  • X-Terminal
  • NC (Network Computer)
  • Yazıcı Paylaşımı/Sunucusu
  • Dosya Sunucusu
  • FTP Sunucusu
  • WWW Sunucusu
  • DNS Sunucusu
  • NEWS / Usenet Sunucusu
  • e-mail (smpt) Sunucusu
  • Win95/NT Ağ Sunucusu (Samba)
  • Novell Ağ Sunucus (Mars)
  • Apple Talk Ağ Sunucusu (NetATalk)
  • Proxy Sunucusu
  • IP Alias / IP Masquarading / IP Tunneling
  • Liste Sunucusu (listproc/listserv/majordomo)

LINUX için hangi yazılımlar bulunuyor ?

Her ne kadar aksi iddia edilse de LINUX için yazılım bulmak sorun oluşturmamaktadır. Öncelikle tamamen POSIX uyumlu bir işletim sistemi olan LINUX üzerinde standart UNIX işletim sistemleri için yazılmış herhangi bir programı derlemek olanaklıdır. Bunun yanı sıra özellikle LINUX için yazılmış, kişisel bilgisayarlar için 'olmazsa olmaz' dedirtecek kelime işlemciler, hesap tabloları, veri tabanı yazılımları da vardır.

Aşağıdaki adreslerde çeşitli LINUX yazılımlarını bulabileceğiniz adreslerde bulunmaktadır.

LINUX ile ilgili sorularıma nereden cevap bulabilirim ?

LINUX hakkında karşılaşacağınız birçok sorunla ilgili ayrıntılı bilgi çeşitli ortamlarda bulunmaktadır. Tüm dünyadaki LINUX kullanıcılarının katkıda bulunduğu bir LINUX Döküman Hazırlama Projesi yer almaktadır.(LINUX Documentation Project). Bu proje kapsamında hazırlanan 5 kitap ve çeşitli konularla ilgili 100'ü aşkın NASIL (HOWTO) dökümanı bulunmaktadır. Kısaca LDP adı verilen bu proje'nin ana sayfası

adresindedir. Ancak birçok yerde bu sayfanın yansıları (mirror) bulunmaktadır. Türkiye içerisinde yer alan yansıları:

altındadır.

NEWS hiyerarşisi altında birçok LINUX tartışma gurupları bulunmaktadır. Bunların başlıcaları:

Bunlara ek olarak çeşitli konularda, değişik yerlerde yer alan birçok tartışmalistesi bulunmaktadır.

Türkiye'deki LINUX kullanıcılarına nasıl erişebilirim ?

Türkiye'de yer alan LINUX kullanıcılarının birbirleriyle haberleşmesini sağlamak amacıyla Bilkent üniversitesinde bir linux tartışma listesi

oluşturulmuştur. Bu listeye üye olmak için

adresine mesaj kısmında

  • sub linux [Adınız] [Soyadınız]

yazan bir mesaj gondermeniz yeterli olacaktır. Bu tartışma listesine LINUX kullanımı ile karşılaştığınız sorunlar, nasıl yapılacağını merak ettiğiniz konular ile ilgili attığınız mesajlara cevaplar bulabileceksiniz.

LINUX'un Türkiye'de yaygınlaşmasını destekleyen ve gönüllü olarak çalışan Türkiye LINUX kullanıcıları grubunun çalışmalarına katılmak ve haberleşmek için

tartışma listesi kurulmuştur. Eğer bu çalışmalara katılmak istiyorsanız:

adresine mesaj kısmında

  • sub linux-org <e-mail adresiniz>

yazan bir mesaj göndermeniz yeterli olacaktır.

Türkiye'de LINUX ile ilgili bilgi veren WWW servisleri arasında:

yer almaktadır.

LINUX için Türkçe desteği ne durumda ?

Linux'un hem konsolda (text) hem de Linux'un grafik arabirimi olan X-window'da Türkçe desteği vardır. Sözkonusu desteğin daha da yaygınlaştırılması ve genelleştirilmesi için çalışmalar devam etmektedir. İhtiyacınız olan dosyaları

bulabilirsiniz.

Bunun dışında linux.org.tr - Türkiye Linux Kullanıcıları Grubu tarafından yürürtülen Türkçe Linux Dağıtımı Projesi - TüLiDaP dahilinde TURKUAZ ortaya çıktı. Turkuaz, LINUX işletim sistemi üzerinde geliştirilen tüm Türkçe desteğini bir araya getirmeyi ve bir dağıtım halinde sunmayı amaçlamaktadır. Şu an mevcut kaynaklarımız tamamen bağımsız bir dağıtım sunmamızı engellemektedir. Bu yüzden ilk etapta, bilinen bir dağıtımı (Red Hat-5.0) temel alarak, geliştirilen Türkçe desteğini bu dağıtıma eklenme yoluna girildi.

TURKUAZ ile ilgili daha kapsamlı bilgi için

adresine bakabilirsiniz.

 

 

 

İNDEX