Suse Linux Kurulumu

Başlarken

Bu dökümanda iki tür yükleme anlatılmıştır. Bunlardan ilki Hızlı Kurulum diğeri ise Detaylı Kurulumdur. İlk olarak Hızlı Kurulumu deneyiniz. Bu tip kurulumda sorun çıkarsa Detaylı Kurulum denenebilir.

Hızlı Kurulum

Kurulum türüz hızlı veya detaylı olsun, size ilk olarak gerekecek şey sabit diskinizde linux kurmak için boş bir alan olacaktır. Linux yüklemek için üzerinde boş bir disk kullanılabileceğiniz gibi üzerinde başka bir işletim sistemi bulunan bir disk de kullanılabilir.

Diskinize Linux yüklemek için gereken bölümü hazırlamak için CD içinde yeralan fips programını kullanabilirsiniz.

Boot Disket Yapımı: Dos'da açılış disketi yapmak için rawrite.exe programı kullanılır. Bu programı SuSE CD'sinde \dosutils\rawrite dizini altında bulabilirsiniz. Şimdi disket sürücüsüne temiz bir disketi takın. rawrite programı çalıştırılınca karşınıza şunlar gelecektir:

Enter source file name: ..\..\Disks\Eide01
Enter destination drive: A:
Please insert a formatted diskette into drive a: and press -ENTER-:

Enter'a bastığınızda disketiniz oluşmaya başlayacaktır.

Linux'ta açılış disketi yapmak isterseniz

dd if=Eide01 of=/dev/fd0 

komutunu kullanabilirsiniz.

Linux'u kurmaya hazırsanız ilk olarak SuSe açılış disketini yerine yerleştiriniz ve bilgisayarınızı yeniden başlatınız.

Karşınıza açılış istemcisi çıkacaktır, burada enter'a basınız. Burada disket kullanmak zorunda değilsiniz ancak bunun icin BIOS'unuzun CD'den açılabilme özelliği olmalıdır.

ENTER'a basınca linuxrc başlatılacaktır, dil, ekran ve klavye seçeneklerinden size uygun olanı seçiniz. Eğer SuSE'yi CD'den yükleyecekseniz SuSE CD'sini yerleştirip devam ediniz.

Eğer donanımlarınız arasında SCSI aygıtlar ya da PCMCIA kartlar varsa bunlar için gerekli modülleri yükleyiniz.

Eğer ATAPI CD-ROM'unuz varsa bunun için bir modül yüklemenize gerek yoktur. Öntanımlı olarak kullanılan boot görüntü dosyası bu tür CD'lere otomatik destek vermektedir.

'Start Installation' seçeneğini seçerek YaST'a giriş yapabilirsiniz. Yüklemenin yapılacağı yer ya CD sürücü, ya da ağ olacaktır. Burada yardıma ulaşmak için F1 tuşunu kullanabilirsiniz. YaST menüsünden 'New Installation' seçeneğini seçiniz. Bundan sonra yapmanız gereken disk bölümlerini ayırmaktır. Bunun için 'Settings for Installation' ve 'Partition sabit disk' seçeneklerini kullanınız. Bir swap bölümü (takas alanı) oluşturmayı unutmayınız.

Uyarı: Burada 'whole disk' seçeneğini seçerseniz diskinizdeki tüm bilgileri kaybetmiş olacaksınız.

'Settings for Installation' ve 'Assign Partition' seçeneklerinden mount noktalarını yani dizinlerin bağlanacağı noktaları seçebilirsiniz. Eğer disk bölümünüzün formata ihtiyacı varsa F6 tuşu ile bunu yapabilirsiniz. Genelde normal format yeterli olacaktır. 'Proceed' seçeneğini seçerseniz, disk bölümünüzü YaST sizin için formatlayacaktır.

Bundan sonra seçmeniz gereken bölüm 'Load Configuration' seçeneğidir. Buradan hazır yükleme stillerinden birini seçebilirsiniz, burada bulunan seçenekler iş istasyonu, sunucu gibi seçeneklerdir. Kendinize uygun olan bilgisayar türünü seçin.

'Change Setup Configuration' size kendi seçeneğinizin oluşturulmasını sağlar.

Not: Yükleme sırasında önceki bölümlere geçmek isterseniz F10 tuşunu kullanabilirsiniz.

'Start Installation' ile yüklemeye geçebilirsiniz. Bu yükleme sırasında seçtiğiniz paketler yüklenecektir. Yükleme bittikten sonra 'Finish Up Installation' ile YaSt'dan çıkabilir ve çekirdek seçimine ulaşabilirsiniz.

Bu bölümün ardından Lilo Yükleme seçeneği karşınıza gelecektir. Bu yükleme de bittikden sonra makinenize isim sorulacak, ve eger ağa bağlıysanız bununla ilgili ayarlar yapılacaktır.

Ardından YaST tekrar başlar, ve eğer diğer SuSE CD'lerinden uygulama yüklemek isterseniz o paketler yüklenir. Ardından da ayrıntılı sistem ayarları bölümü gelir.

Son olarak sisteme root olarak giriş yapabilirsiniz. Burada YaST'i başlatabilir ve 'Administrating Your System' ile gerekli ayarları yapabilirsiniz.

Böylece Hızlı Yüklemeyi tamamlamış oldunuz. Tebrikler...

Detaylı Yükleme

Bu bölümde yüklemeyle ilgili detaylardan bahsedilecektir.

Gereksinimler

Normal bir SuSE linux yüklemesinin yapılabilmesi için aşağıdakilere ihtiyacınız olacaktır.

• Disket veya CD'den açılabilme olanağı
• Linux'u kurabilmek için yeterli disk alanı ve ayrı bir disk bölümü

Linux Yükleme İle İlgili

Linux yüklemenin üç ana bölümü vardır. Bunlar,

• Gerekli boş bölümlerin oluşturulması
• Temel Linux'un başlatılması
• SuSE boot disketi ile açılış
• linuxrc ile gerekli sürücülerin yüklenmesi
• Yükleme yapılabilmesi için CD'deki bilgilerin belleğe kopyalanması
• Sistemin yapılandırılabilmesi ve disk bölümlemenin yapılabilmesi için YaST'ın çalıştırılması
• Sistemin yüklenmesinden sonra açılış disketi oluşturulması

Başlangıç: Başlama menüsü

CD'yi ve açılış disketini yerleştirin ve bilgisayarınızı tekrar başlatınız. Eğer disketten açılmazsa büyük bir ihtimalle BIOS'daki açılış sırasında A, ilk sırada gelmiyordur. Bunu kontrol edin ve makineyi yeniden başlatın. Karşınıza gelecek ekranda [enter] tuşuna basarak `loading initdisk.gz...` yazılarını görebilirsiniz. Bundan sonra da `loading linux...` mesajı ile karşılaşırsınız. Siz bu mesajları görürken çekirdek makinenize yüklenmektedir.

Şimdi linuxrc'nin çalişma zamanı...

linuxrc

linuxrc, gerekli sürücüleri ve çekirdek modüllerini yükler. Ardında YaST başlatılır ve makineniz için gerekli ayarlar yapılır. Linuxrc sırayla aşağıdaki işlemleri yapar.

• Dil seçimi yapılır. Ok tuşları ile seçimler arasında dolaşabilirsiniz. Seçimden sonra enter'a basınız.

• Monitör tipi belirlenir.

• Bu basamakta menüler daha güzel şekilde görülecektir. Burada klavye dili öntanımlı olarak english seçilidir.

• linuxrc'nin ana menüsüne dönüş.

Settings: Dil seçimi yapılan bölüm
System Information: Sisteminiz hakkında bilgi veren bölüm
Kernel Modules: Donanımınız için çekirdek modülleri yüklemesinin yapılabileceği bölüm.

Uyarı: Eğer diskiniz ve CD-ROM'unuz EIDE (ATAPI) ise bunlar için fazladan modül yüklemenize gerek yoktur.

Start Installation / System: Yüklemeyi başlatır. Aşağıda bu bölüm hakkında daha ayrıntılı bilgi bulacaksınız.
Abort/Reboot: Önceki yaptıklarınız hakkında tereddütünüz varsa bu seçenek ile yapılanları iptal edebilirsiniz.

Eğer SCSI veya PCMCIA desteği isterseniz `Kernel modules` seçeneğini tıklayınız. Aşağıda, en çok kullanılan modülleri görebilirsiniz:

• SCSI modülü: eğer SCSI disk veya CD-ROM sürücünüz varsa
• CDROM modülü: ATAPI olmayan CD sürücünüz varsa
• NETWORK modülü: Yüklemeyi nfs veya ftp üzerinden yapmak isterseniz.
• PCMCIA modülü: Eğer bu türden bir donanımınız varsa

Modül yüklemek için:

Kernel modules seçeneğini seçiniz ve karşınıza çıkan menüden Automatic module detection seçeneğini deneyiniz. Eğer burada istenmeyen modüller yüklenirse Remove loaded modules seçeneğini kullanarak bu modülleri kaldırabilirsiniz. Sonuçlar ekrandan size bildirilecektir. Eğer yüklü modülleri görmek isterseniz Show Loaded modules ile bu modülleri görebilirsiniz.

Gereken modülleri yükledikten sonra `Start Installation / system` seçeneğini kullanınız. Karşınıza gelecek diğer menüde `Start Installation` seçeneğini bundan sonra karşınıza çıkacak alt menüde de kaynak olarak CDROM'u seçiniz.

YaST'in Başlaması

Şu anda asıl kurulum programı çalışmaktadır. Önce karşınıza 4 seçenekli bir menü çıkacaktır:

• Install Linux from scratch: Aşağıda açıklanacak
• Update existing Linux system: Aşağıda açıklanacak
• Installation using system: Eğer linux'da uzman iseniz bu seçeneği seçebilirsiniz.
• Abort no Installation: Eğer yüklemeden vazgeçmek isterseniz bu seçeneği seçiniz.

Burada Install Linux from scratch seçeneğini seçiyoruz.

Disk Bölümlendirme

Bu bölümde sabit diskinizin nasıl bölümlendirileceği anlatılacaktır. Bölümlendirme, sabit diskinizi sanki birkaç tane diskiniz varmış gibi göstermek için yapılır. Bu sayede diskinizde birden fazla işletim sistemi olabileceği gibi, aynı işletim sistemindeki önemli dizinleri farklı bölümlere bağlayarak veri kaybını engellemiş olursunuz.

• İlk yükleme için `Partitioning' seçeneğini seçiniz.

• Yast size bir sabit disk bulduğunu söyleyecektir. Ayrıca diskinizdeki boş alanları da size bildirecektir ve bu boşlukları linux icin kullanmayı isteyip istemediğinizi sorar.
• `Partition` seçeneği ile diskinizi bölümlendirmeye başlayabilirsiniz.
• Eğer diskinizde işletim sistemi olarak sadece linuxun olmasını isterseniz `Entire Disk` seçeneğini de kullanabilirsiniz.

Yast bölümlendirme sırasında şu stratejiyi izler: bir /boot bölümü, fiziksel belleğin iki kati olmak üzere takas bölümü, ve / yani root bölümü.

Eğer önceden diskiniz linux kurmak için ayarlanmışsa YaST hazır bölümleri bularak size bunları kullanmayı isteyip istemediğinizi sorar.

Eğer bu seçeneği seçerseniz Temel Yazılımın Seçilmesi Böölümüne geçebilirsiniz.

• Burada karşınıza çıkan ekranda bir kaç bölüm vardır. Üstte disk bölümlerinizin parametrelerini görebilirsiniz. İkinci bölümde fdisk sonucu ortaya çıkan hata mesajları bulunur. F6 ile daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz. Alt tarafta ise fdisk'in bulduğu bölümler listelenir.
• Eğer bu bölümlerden birini kaldırmak isterseniz burada yapabilirsiniz. Kaldırmak istediğiniz bölümün üzerine gelin ve F4 ile seçip ile kaldırın. Dikkat edilmeli ki kaldırdığınız bölümde veri varsa bunları kaybedeceksiniz.
• Eğer listelenen bölümleri kullanmak isterseniz bunu şu şekilde yapabilirsiniz. Bölümlerin tipini değiştirmek için o bölümün üstüne gelin ve F3 ile karşınıza gelecek menüden tipini belirleyin. Bu swap (takas alanı) ya da native (native, Linux'un kurulacağı bölümdür) olabilir, eğer seçtiğiniz bölümü takas alanı yapmak isterseniz swap seçeneğini, eğer seçtiğiniz bölümü linux kurulacak bölüm olarak kullanmak isterseniz normal seçeneğini seçiniz.
• Eğer yeni bölüm oluşturmak isterseniz F5 ile bunu yapabilirsiniz. Eğer F5'e basmanıza rağmen bölüm oluşmuyorsa diskiniz dolu demektir. Zaten diskinizde yer yoksa F5 seçeneği kullanılamaz durumda olacaktır.Bu durumda bölümlerden bazılarını silmek zorunda kalabilirsiniz.

  Yeni bölüm oluşturmak istediğiniz zaman bir menü ile size oluşturulacak bölümün birincil mi yoksa uzatılmış veya mantıksal bölüm mü olacağı sorulur. Istediğiniz seçeneği Enter ile seçebilirsiniz. Burada bilmeniz gereken, sadece 4 tane birincil bölüm yapabileceğinizdir. Eğer bu sayıdan daha fazla bölüme ihtiyacınız varsa mantıksal (logical) bölüm olurturmanız gerekecektir.

• Birincil veya mantıksal sürücü yapacağınız zaman aygıt adı belirtmeniz gerekir. Yast size kullanabileceğiniz aygıt adlarını listeler (Örneğin /dev/hda2)

  Bir sonraki bölümde size oluşturulacak bölümün ne kadar yer kaplayacağı sorulur. Burada ilk ve son silindir sayılarını kullanarak veya megabayt cinsinden değer girerek yeni bölümün alanını belirleyebilirsiniz.

• Size gerekecek bölümlerden biri de takas alanıdır. Eğer hala bir takas alanınız yoksa F3'e basınız ve `Linux Swap Partition` seçeneğini seçerek takas alanını oluşturunuz.
• Eğer bölümlerin listesi artık istediğiniz gibiyse Continue seçeneği ile bu bölümlerin bağlantılarının (mount) yapılacağı dizinlerin seçileceği bölüme geçebilirsiniz. Bu sırada takas alanı formatlanacaktır.

Karşınıza bölümlendirme yapmadan önceki ekran gelecektir. Burada Continue seçeneğini seçiniz ve devam ediniz.

Dosya Sistemleri ve Bağlama Noktaları

Şu anda oluşturduğunuz disk bölümleri eklenmiş görünmesine rağmen halen diske yazılmamıştır.

Bu bölümlerin bilgileri /etc/fstab dosyasına yazılır. Bu dosyada oluşturulan disk bölümlerinin hangi dizinlere bağlanacağı da bulunur. Dosyadaki her satırda aygıt ismi, bu aygıtın yeri ve bağlanacağı dizin yazılıdır. Yast dosya sistemlerini bu bölümlere yazarken bu dosyaya ihtiyaç duyar. Disk bölümlerinin bağlandığı dizinlere bağlama noktası (mount point) denir.

Şu anda 'Set target partition/filesystem' bölümündesiniz.

Burada eğer diskinizde DOS bölümü varsa bu bölümlerin Linux'tan görülmesini sağlamak için bu bölümleri de dizinlere bağlayabilirsiniz.

Her bir linux bölümü için bir bağlama noktası seçmelisiniz. Genelde setting type ve reading fstab özelliklerini kullanmanız gerekmez.

Eger bir dos bölümüne Linux'tan ulaşmak isterseniz;

• Görmek istediğiniz bölümü seçerek F4 tuşuna basın.
• Karşınıza bir pencere çıkacaktır. Buraya DOS bölümünü bağlamak istediğiniz dizini yazınız.
• Dosya sistemini seçiniz.
• Bundan sonra linux bölümler için gerekli bağlama noktaları yazılır. Bunun için bağlamak istediğiniz bölümü seçili hale getirmek icin F4 tuşuna basın ve karşınıza gelen pencerede bağlama noktasını yazın. Bağlayacağınız dizinin başına "/" karakterini koymayı unutmayın.

• Native olan yani linuxun açılacağı bölümü ana dizin olan / (kök) dizinine bağlayınız. Aslında bundan başka bölüm yapmak ve bunları dizinlere bağlamak zorunda değilsiniz ancak diskde birkaç tane bölüm olması istenilmeyen durumlar ortaya çıkınca faydası görülecektir. Bu yüzden önemli bilgilerin bulunduğu dizinleri örneğin /etc, /home, /var/spool/mail dizinlerini ayrı bölümlere bağlamanız halinde kök dizinine ulaşılmadığı durumlarda bu dizinlerdeki bilgiler kaybedilmemiş olur.
• Eğer asıl bölümden başka bölümünüz varsa bunları da kök dizini bağladığınız şekilde bağlayınız. Dizin ismi belirtirken / kullanmayı unutmayınız.

Şimdi sıra diskteki inode sayısını belirlemeye geldi. Yast öntanımlı olarak 4096 bayt değerini kullanir.

Inode, diskteki en küçük birimlerin boyutu belirtir. Siz isterseniz bunu 2048 veya 1024 bayt yapabilirsiniz. En iyi performans için tüm disk bölümlerinin aynı inode sayısına sahip olmasına dikkat ediniz. Eğer bir bölümün inode sayısını değiştirmek isterseniz bölümü seçili hale getirdikten sonra F5 tuşuna basınız. Karşınıza çıkan pencereden istediğiniz seçeneği seçiniz.

Bu bölümde karar vereceğiniz diğer bir şey de bölümlere format atılıp atılmayacağıdır. Eğer herhangi bir bölüme format atmak isterseniz bölümü seçili hale getirdikten sonra F6 tuşuna basınız. Burada karşınıza çıkan pencerede formatlama seçenekleri bulunmaktadır. İstediğinizi seçiniz.

Continue ile devam ediniz. Bu sırada native bölüme dosya sistemi kopyalanacaktır.

Temel Yazılımın Seçilmesi

Şu ana kadar yapılanlarda bir hata olmadıysa ve bu bölüme kadar geldiyseniz diskiniz linux kurulumu için hazır demektir.

Artık yüklenecek yazılıma karar vermelisiniz.

Bundan sonraki bolümleri Yast CD'den okuyacaktır. Eğer hazır bulunan yükleme paketlerinden birini seçmek isterseniz 'Load Configuration' seçeneğini seçmelisiniz. Buraya isterseniz bir konfigurasyon ekleyebilir ya da çıkartabilirsiniz.

'Change/create Configuration' seçeneğini seçiniz. Bu seçeneği sectiğinizde karşınıza gelecek pencereden tüm seriler listelenecektir. Bunların arasında seçim yapabilirsiniz.

Şimdi ise serilerin içindeki paketlerin seçimine geçebilirsiniz. Ama diskte sahip olduğunu boş alana da dikkat ediniz.

Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir nokta da a serisindeki tüm paketlerin mutlaka yüklenmesi gerekmektedir.

Paket seçimini kursor paket isminin üzerindeyken boşluk tuşu veya enter tuşu ile yapabilirsiniz. Paketlerin üzerindeyken aşağıdaki pencereden paket hakkında bilgi alabilirsiniz. Seçim sırasında disk bölümlerini görmek isterseniz F3 ile karşınıza çıkan pencere size yardımcı olacaktır. Ayrıca F5 ile birbirine ihtiyaç duyan paketleri kontrol edebilirsiniz. Geriye dönmek için ise F10 tuşu kullanilir.

Bu şekilde diğer seriler içine de giriniz ve istediğiniz paketleri seçiniz.

Paketler hakkında daha ayrıntılı bilgi almak icin F2 tuşuna basınız. Seçimi tamamladıktan sonra bir önceki serilerin bulunduğu bölüme geçmek için F10'a basınız. Fonksiyon tuşlarının ne ise yaradığını ekranın altındaki şeritte yazmaktadır.

Tüm seriler için paket seçimini bitirdikten sonra yine F10'a basarak ana menüye dönebilirsiniz.

Eğer hangi paketlerin yükleneceğini görmek isterseniz 'What If' seçeneği bunu sağlayacaktır.

Yazılımın Yüklenmesi

Bu bölümde Linux yazılımı yüklenecektir. Yüklemeyi başlatmak için 'Start Installation' seçeneğini seçiniz. Yast size hangi paketin yüklendiğine ve geriye ne kadar yüklenecek paket kaldığı hakkında bilgi verecektir.

Eğer yüklemek istediğiniz paketlerden bazıları, seçilmemiş başka paketlere ihtiyaç duyarsa YaST bunu size bildirir. Çıkan ekranda önce AUTO ardından da Continue seçeneklerini işaretleyin.

Paketler yüklendikten sonra 'Main Menu' ile ana menüye dönünüz. Son olarak 'Finish up installation and leave YaST' seçeneğini seçiniz.

Şimdi sırada temel ayarların yapılmasıdır.

YaST ile Temel Ayarlar

Bu bölümde ilk yapacağınız şey sisteminize uygun olan bir çekirdek seçmektir.

Burada en çok kullanılan çekirdek standart çekirdektir. Sizin de bunu seçmenizi öneriyoruz.

Yast size açılış disketi hazırlamak isteyip istemediğinizi soracaktır. Bu diski yapmanız önerilir. 'Yes' diyerek diski oluşturabilirsiniz.

Bundan sonra size sorulacak soru Lilo ayarı yapıp yapmayacağınız olacaktır.

Lilo

Eğer diskinizde birden fazla işletim sistemi varsa makineniz açılırken bunlardan hangisini başlatacağınızı ayarlamanıza yarayan program LInux LOader'dir.

Lilo ile ilgili ayarları yapmak isterseniz yükleme sırasında lilo yüklemek ister misiniz sorusuna Yes cevabı vermelisiniz.

Karşınıza çıkan pencerede ilk olarak hic seçili bir işletim sistemi adı olmayacaktir. Yeni bir isim eklemek icin F4 tuşunu kullanınız. Burada karşınıza yeni bir pencere çıkacaktır. Buraya işletim sistemlerinde birincisi hakkındaki bilgileri yazınız. Bunlar işletim sistemini belirtecek etiket, sistemin linux, dos veya os/2 olduğu, açılışın hangi disk bölümünden yapılacağı bölümün belirtilmesidir. Bunu kaydettikden sonra yeni bir işletim sisteminin bilgilerini girmek icin yine F4 tuşunu kullanınız. Yeni ayarları da kaydettikden sonra Install Lilo ile liloyu aktif hale gerebilirsiniz.

Ayarını ilk yaptığınız sistem birincil sistem olacaktır. Yani lilo komut istemcisi karşınıza doğrudan sistem etiketini yazmadan enter tuşuna bastığınızda birincil sistem açılır.

Ardından bulunduğunuz zaman diliminin ayarları yapılır. Daha sonra makineniz ile ilgili bilgiler girilir. Bunlar makine adı ve alan adı gibi bilgilerdir.

Bu ayarlardan sonra karşınıza ağ ayarlarının yapılması için bir pencere gelecektir. Burada karşılaşacağınız ilk soru gerçek mi yoksa sanal bir ağ mı kurmak istediğinizdir. Eğer gerçek bir ağda iseniz bundan sonra karşınıza gelecek sorulara cevap vermeniz gerekmektedir. Bunlar ip adresi, netmask, gateway, ağ programları, nfs sunucusu ile ilgili sorulardır.

Sonraki ayar ise başlangıç sırasında başlatılacak servislerdir. Sisteminizde başlangıçta hangilerinin başlamasını istiyorsanız onunla ilgili soruya Yes cevabı veriniz.

Sıradaki ayar ise Sendmail (e-posta gönderme ve alma programı) ayarıdır. Karşınıza gelen seçeneklerden size uygun olanını seçiniz.

Tüm bu ayarlar yapıldıktan sonra SuSe kendisini açacak hale gelmiştir. Sisteminiz başarı ile kuruldu ise makineniz sorunsuz açılacaktır, bu durumda diğer bölüme devam ediniz.

İlk giriş ve son ayarlar

Açılış mesajlarının ardından kullanıcıya root şifresi sorulacaktır. Bu şifreyi verirken dikkatli olunuz ve verdiğiniz şifreyi unutmayınız. Sırada modem ile ilgili ayarlar var. Eğer modeminiz varsa 'Yes' seçeneğini seçerseniz modeminiz otomatik görülür. Bundan sonra sırasıyla fare ile ilgili ayarlar yapılır.

SuSE kurulumunuz tamamlanmıştır.

Kurulumdan sonra yapmanız gereken ayar XFree86 (X Window) ayarıdır, bunun için Yast'ın 'Configure XFree86' seçeneğini seçiniz.